Stres w życiu – jak sobie z nim radzić?
Ostatnimi czasy stres w życiu jest popularnym tematem. Wszędzie można spotkać się z tym określeniem, szczególnie w kwestii różnych chorób (a zwłaszcza cywilizacyjnych). Prawda jest też taka, że praktycznie każdy przeżywa stres. Szybkie tempo życia, inflacja, presja, obawy o przyszłość, nowe doświadczenia, utrata pracy, zmiana pracy, choroby, śmierć bliskich i wiele, wiele innych rzeczy wiąże się z tym negatywnym odczuciem.
Co ciekawe, za główny czynnik społeczno-kulturowy, który prowadzi do problemów natury psychicznej i fizycznej uważa się… Dokładnie tak, STRES W ŻYCIU. Jest on związany praktycznie z każdym aspektem naszego życia i niestety, ale głównie w negatywnym kontekście, dlatego warto o nim mówić jak najwięcej.
Czym jest stres?
Istnieje wiele różnych definicji stresu. Oto kilka z nich:
- To każda sytuacja, która drażni, irytuje lub wyprowadza z równowagi i zakłóca spokój.
- Wewnętrzna reakcja organizmu na sytuację trudną, na presję, na zagrożenie, co zakłóca jego funkcjonowanie i wymaga uruchomienia niecodziennych sposobów zachowania się.
- To stan przeciążenia, wywołany trudną czy konfliktową sytuacją, przykrym przeżyciem, nieprzychylnym stosunkiem kogoś z otoczenia, niezadowoleniem z wyników pracy, zgiełkiem, hałasem itp.
- To dynamiczna relacja adaptacyjna pomiędzy możliwościami jednostki a wymogami sytuacji (stresorem) charakteryzująca się brakiem równowagi (mówiąc prościej, stres pojawia się w sytuacji, gdy wymagania otoczenia wykraczają poza możliwości człowieka).
Stres można też określić jako:
- bodziec – jest przykry, dotyczy różnorodnych, nieprzyjemnych sytuacji wywołujących stres, np. hałas, przykre doświadczenie, zwolnienie z pracy lub choroba.
- reakcja na przykry bodziec ze środowiska zewnętrznego – reakcje, które pojawiają się w ciele i umyśle człowieka w odpowiedzi na nieprzyjemne sytuacje, np. gorsze wykonanie zadania, brak skupienia się, rozdrażnienie.
- dynamiczna relacja pomiędzy człowiekiem a otoczeniem – jest poddawana subiektywnej ocenie w kwestii tego, czy jest warta wysiłku adaptacyjnego, czy przekracza możliwości poradzenia sobie z nią.
Rodzaje stresu w życiu
Wyróżniamy stres biologiczny i psychologiczny oraz możemy go podzielić na dystres, eustres i neustres.
Stres biologiczny – pojawia się w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia, gdy organizm uwalnia duże ilości adrenaliny – hormonu, który wywołuje pełną mobilizację narządów pełniących rolę na zasadzie „walcz lub uciekaj” (fight or flight).
Stres psychologiczny – pojawia się wskutek lęku przed utratą kontroli lub przed wymaganiami, które postrzegamy jako przerastające nasze możliwości.
- Dystres (stres zły) – pojawia się w sytuacji zagrożenia lub bezsilności/niemożności wykonania ważnych zadań. Jest to ciężki i długotrwały stres, który wywołuje dezorganizację organizmu i ogólnego funkcjonowania człowieka.
- Eustres (stres dobry) – wywołuje chwilowy dyskomfort, ale ostatecznie jest pozytywnie mobilizujący do działania, pomaga w rozwiązywaniu trudnych zadań i prowadzi do rozwoju osobowości.
- Neustres – sytuacja/reakcja, która dla jednej osoby może być neutralna w działaniu, chociaż dla innych powoduje dystres lub eustres.
Fazy stresu według Selye’go.
Hans Hugo Selye był lekarzem fizjopatologiem i endokrynologiem. Wprowadził do użycia pojęcie stresu i jako pierwszy stwierdził, że źródłem szeregu chorób somatycznych są niezdolności człowieka do radzenia sobie z tym nieprzyjemnym odczuciem.
Wyróżnił 4 fazy stresu:
- Faza alarmowa – początkowa, alarmowa reakcja zaskoczenia i niepokoju spowodowana brakiem doświadczenia i konfrontacją z nową sytuacją.
- Faza mobilizacji – występuje wtedy pełna mobilizacja, zwiększenie wydolności funkcji poznawczych i wykorzystanie potencjalnych możliwości jednostki. W tej fazie występuje
a) Stadium szoku
b) Stadium przeciwdziałania szokowi – próba obrony.
- Faza przystosowania – organizm skutecznie i bez nadmiernych zaburzeń radzi sobie ze stresorem.
- Faza wyczerpania – występuje wtedy przewlekły stres powodujący uogólnione pobudzenie całego organizmu, co prowadzi do osłabienia odporności, chorób psychosomatycznych, a nawet do śmierci.
Stres w życiu – przyczyny
Przyczyny stresu w życiu mogą być różne i tak naprawdę wszystko może wywołać stres u różnych osób w zależności od płci, wieku, psychiki czy stanu fizycznego organizmu.
Czynniki wywołujące stres mogą być:
a) zewnętrzne – presja środowiska, szybkie tempo życia, inflacja, zmiany (szkoły/pracy/mieszkania).
b) wewnętrzne – nierealistyczne oczekiwania, przesądy, kompleksy, złe nawyki, bezradność, bezsilność, brak poczucia sprawowania kontroli.
Do przyczyn stresu zaliczamy m.in.:
- zagrożenie zdrowia lub życia
- lęk przed utratą kontroli
- środowisko i praca/szkoła jako źródła stresu
- zmęczenie, wyczerpanie
- kataklizmy (klęski żywiołowe, wojny)
- śmierć bliskiej osoby
- rozwód/separacja/zerwanie
- choroba własna lub bliskiej osoby
- utrata pracy
- problemy finansowe/brak stabilizacji finansowej
- wewnętrzna presja
- brak snu
- brak czasu dla siebie/na rozwój swoich zainteresowań
Stres w życiu – konsekwencje
Negatywnych konsekwencji stresu w życiu jest mnóstwo. Często wiążą się one z podwyższonym poziomem kortyzolu na wskutek chronicznego stresu. Te konsekwencje to m.in.:
- reakcje fizjologiczne: wzrost aktywności systemu nerwowego, zwiększony poziom adrenaliny lub noradrenaliny we krwi, co powoduje palpitacje serca, arytmie, wzrost ciśnienia, wzrost cholesterolu, a także nadmierne wydzielanie przez żołądek kwasów trawiennych, co może prowadzić do nadżerki żołądka, wrzodów, zapalenia śluzówki; bóle głowy, pleców, żołądka, mniejsza odporność na choroby bakteryjne, wirusowe czy grzybiczne, wzrost napięcia mięśniowego, zmniejszona gęstość kości, przyspieszony i płytki oddech, charakterystyczne zmiany w gospodarce hormonalnej, wyostrzenie zmysłów, suchość w ustach, zwiększona aktywność gruczołów potowych, zwiększony ból podczas miesiączki u kobiet, obniżona produkcja spermy u mężczyzn, choroby serca (stres znacznie zwiększa ryzyko zgonu na atak serca).
- reakcje psychologiczne: lęk, smutek, irytacja, rozczarowanie sobą i życiem, przemęczenie, wyczerpanie, wypalenie, trudności z koncentracją, zapominanie, negatywne myślenie, załamanie nerwowe, depresja.
- zmiany w zachowaniu: objadanie się (często dochodzi do zaburzeń odżywiania, w tym do otyłości), palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, obgryzanie paznokci, zaburzenia snu, łatwe wpadanie w gniew, unikanie kontaktów z ludźmi.
Zdecydowanie nie są to wszystkie konsekwencje stresu. Jest ich naprawdę dużo, dlatego tak istotna jest umiejętność radzenia sobie z nim. Pozwoli to uniknąć wielu z tych nieprzyjemnych następstw.
Stres w życiu – jak sobie z nim radzić?
Przede wszystkim warto pamiętać, że stresu w życiu nie da się wykluczyć. Po prostu trzeba nauczyć się odpowiednio z nim radzić. Najpierw należy zidentyfikować stresory. Co powoduje u Ciebie największy stres. Jakie sytuacje – przeanalizuj swoje życie.
CIEKAWOSTKA: Już 6 minut czytania dziennie (nieważne czego, mózg po prostu musi się skupić na fabule i tym samym zrelaksować) potrafi uspokoić tętno i zmniejszyć napięcie w mięśniach. Dodatkowo pomaga także zmniejszyć poziom stresu o ponad połowę!
Doświadczanie stresu w życiu nieodłącznie związane jest z emocjami i umiejętnością kontroli ich. Więcej na ten temat możesz przeczytać TUTAJ
Możesz również umówić się na darmową konsultację ze mną TUTAJ.
Pamiętaj, zdrowie i życie masz tylko jedno, dbaj o nie!
Dodaj komentarz
Chcesz się przyłączyć do dyskusji?Feel free to contribute!